๐ฆ์์ ์ ์จ๊ฒจ์ง ๋น๋ฐ? ๋ฒ์์ ๋ฐ์คํ๋กฏ
[๊ผญ๊ผฌ์ ๋งค๋๋งค์ค 026] ์ฐํฌ๋ ์ด์ผ๊ธฐ โก : ๋ฒ์์ ๋ฐ์คํ๋กฏ
์ด๋ฒ ํธ์ ์ฐํฌ๋ ํน์ง 2ํ์ด๋ผ๋ค. ๊ธฐ์ต์ด ๊ฐ๋ฌผ๊ฐ๋ฌผํ ์น๊ตฌ๋ค์ ์ง๋์ฃผ <๋งค๋๋งค์ค>๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ณ ์ค๊ฒ๋. ๊ฐ๋จํ๊ฒ ๋ณต์ตํด๋ณด์๋ฉด ๋ถ์ฐ๊ณผ ํ์คํธ์ฐจ๋ ๊ด์ธก๊ฐ๋ค์ด ํ๊ท ์ผ๋ก๋ถํฐ ์ผ๋ง๋ ๋จ์ด์ ธ ์๋์ง ์ดํด๋ณผ ์ ์๋ ์น๊ตฌ๋ค์ด์์ง? ํ๊ท ์ด๋ผ๋ ๋ํฏ๊ฐ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฐํฌ๋๋ฅผ ํ์ ํ๋ ๋ ์๋ค์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์์ ๊ฑฐ๋ผ๋ค. ์ด๋ฒ ํธ์์๋ ๋ฒ์์ ๋ฐ์ค ํ๋กฏ์ ๋ํด์ ์ดํด๋ณด๋ ค๊ณ ํ๋ค.
1. ๋ฒ์(Range)
๋ฒ์๋ ๋ง ๊ทธ๋๋ก ๊ด์ธก๊ฐ์ ๋ฒ์๋ฅผ ๋ปํ๋ค๋ค. ๋ถ์ฐ๊ณผ ํ์คํธ์ฐจ์์๋ ํ๊ท ์ด๋ผ๋ ๋ํฏ๊ฐ์ ์ด์ฉํด ์ฐํฌ๋๋ฅผ ํ์ ํ๋ค๋ฉด, ๋ฒ์๋ ์ต๋๊ฐ๊ณผ ์ต์๊ฐ์ ์ด์ฉํ๋ค๋ค. ๋ฒ์์ ์ ์๋ ๊ฐ๋จํ์ง. ์ต๋๊ฐ๊ณผ ์ต์๊ฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฒ์๋ผ๋ค. ๊ฐ๋จํ ์๋ฅผ ๋ค์ด๋ณด๊ฒ ๋ค.
๊ผญ๊ผฌ ์ ์๋ ๋ฐ 8๋ช ์ ์ํ ์ ์ A = {100, 90, 80, 70, 60, 50, 40, 30}
๋ชจ๋ฅ ์ ์๋ ๋ฐ 8๋ช ์ ์ํ ์ ์ B = {100, 100, 40, 90, 70, 60, 80, 10}
๋ชจ๋ฅ ๋ฐ์ ์ฑ์ ๊ณผ ์ฐ๋ฆฌ ๋ฐ์ ์ฑ์ ์ ํ ๋ฒ ๋น๊ตํด๋ณด๊ฒ๋. ์ผ๋จ ํ๊ท ์ ํตํด ๋ด ๋ณด๊ฒ ๋ค. ๋ชจ๋ฅ ๋ฐ์ ํ๊ท ์ ์๋ 68.75์ ์ด๊ณ ๊ผญ๊ผฌ ๋ฐ์ 65์ ์ด๋ผ๋ค. ํ๊ท ์ ์๊ฐ ๋ชจ๋ฅ ๋ฐ์ ์น๊ตฌ๋ค์ด ๋ ๋๊ตฌ๋ง. ๋ฒ์๋ฅผ ๊ณ์ฐํด๋ณด๊ฒ ๋ค. ๊ผญ๊ผฌ ๋ฐ์ ๋ฒ์๋ 100 - 30 = 70์ด๊ณ , ๋ชจ๋ฅ ๋ฐ์ 100 - 10 = 90์ด๊ตฌ๋ง. ๋ฒ์๊ฐ ํฌ๋ฉด ํด์๋ก ๋ถํฌ๊ฐ ๋๊ฒ ์ง? ์ค์ ๋ก ๋ถ์ฐ์ ๊ณ์ฐํด๋ณด๋ฉด ๋ชจ๋ฅ ๋ฐ์ ์ํ ์ ์ ๋ถ์ฐ์ด ๋ ํฌ๊ฒ ๋์ค๋๊ฑธ ์ ์ ์๋ค.
2. ์ฌ๋ถ์์ ๋ฒ์(IQR)
์กฐ๊ธ ๋ ๋ณต์กํ ๋ฒ์๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋๋ก ํ์ง. ์ด๋ฒ์๋ ์ฌ๋ถ์์ ๋ฒ์์ผ์ธ. ์ฌ๋ถ์์๊ฐ ์์ํ ๋ฒ๋ค์ ์ํด ์ค๋ช ์ ํ์๋ฉด, ์๋ฃ๋ฅผ 4๋ฑ๋ถํ์๋ ๊ทธ ์์น์ ์๋ ์์น๋ฅผ ์ฌ๋ถ์์๋ผ๊ณ ํ๋ค๋ค. ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ณด๋ฉด ์ฝ๊ฒ ์ดํดํ ์ ์์ ๊ฑฐ๋ผ๋ค.
24๋ถํฐ 57๊น์ง ์ด 12๊ฐ์ ๊ด์ธก๊ฐ์ด ์๋ค๊ณ ํด๋ณด๊ฒ ๋ค. ์ด ๋ ์์ ์ ๋ฐ์ผ๋ก ๋๋๋ค๋ฉด ๊ทธ ์์น๋ 32์ 40์ ์ค๊ฐ๊ฐ, ์ฆ 36์ด ๋ ๊ฑฐ๋ผ๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ด 36์ ์ค์๊ฐ(median)์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ ์ง? ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด ์ค์๊ฐ์ผ๋ก ๋๋ ์ง 24๋ถํฐ 32๊น์ง์ ํ ๋ธ๋ก๊ณผ 40๋ถํฐ 57๊น์ง์ ๋ ํ๋์ ๋ธ๋ก์ ์ ๋ฐ์ผ๋ก ๋๋๋ ๊ฐ๋ค์ด ๊ฐ๊ฐ 1๋ถ์์์ 3๋ถ์์์ ํด๋นํ๋ค๋ค. 2๋ถ์์๋ ๋ฐ๋ก ์ค์๊ฐ์ธ๊ฑฐ์ง. ์ด Q1๊ณผ Q3 ์ฌ์ด์ ๋ฒ์๊ฐ ์ฌ๋ถ์์ ๋ฒ์๋ผ๋ค. ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ฒ๋ผ Q3์ Q1์ ์ฐจ์ด๋ก ๋ฒ์๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ฒ์ด์ง.
์ต๋, ์ต์๋ก ํ์ ํ๋ ๋ฒ์๋ ์์ฃผ ์ปค๋ค๋ ์์น, ํน์ ์์ฃผ ์์ ์์น๊ฐ ์์ผ๋ฉด ์๊ณก๋ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์๋ค. ๋ฑ ํ๋์ ์์น๋ง ์์ฒญ ํฐ ๊ฒ์ด๊ณ ๋๋จธ์ง ์์น๋ ๊ทธ๋ ์ง ์๋๋ค๋ฉด ์ฐํฌ๋๋ฅผ ํ์ ํ๋ ๋ฐ ๊ฑธ๋ฆผ๋์ด ๋๋ ๊ฒ์ด์ง. ์ฐธ๊ณ ๋ก ์ด๋ ๊ฒ ์์น๊ฐ ํ ๋จ๋ ๋ ์๋ค์ ์ด์์น(Outlier)๋ผ๊ณ ํ๋ค๋ค. ํ์ง๋ง ์ฌ๋ถ์์ ๋ฒ์๋ ์ค์์ ์๋ 50%์ ๋ฒ์๋ง ๋ณด๋ ๊ฑฐ๋ผ ์ด๋ฌํ ์ด์์น ์๊ณก์ ์ค์ผ ์ ์๋ ๊ฐ์ ์ด ์์ง!
๋ฐ์ค ํ๋กฏ
์์์ ์ด์ผ๊ธฐํ ๋ถํฌ์ ์ฌ๋ถ์์, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ฌ๋ถ์์ ๋ถํฌ๋ฅผ ์๊ฐํํ ๊ทธ๋ํ๊ฐ ๋ฐ๋ก ๋ฐ์ค ํ๋กฏ์ผ์ธ. ์ฌ๋ถ์์ ๋ฒ์๋ ์์์ ํฌ๊ธฐ๋ก ๋ํ๋ด๊ณ , ์์ ์์๋ ์ค์๊ฐ(Q2)์์นํ์ง. ์์์์ ์์ ธ๋์จ ์ฝง์์ผ(whisker)์ ๋์ด ๊ฐ๊ฐ ์ต๋๊ฐ๊ณผ ์ต์๊ฐ์ด ๋๋ ๊ฒ์ด์ง. ๊ทธ๋์ ๋ฐ์ค ํ๋กฏ์ ๋ ๋ค๋ฅธ ์ด๋ฆ์ด ๋ฐ์ค-ํ์ค์ปค ํ๋กฏ, ์์ ์์ผ ํ๋กฏ์ด๋ผ๋ค.
์๋ง ๋ฒ๋ค์ ๋ฐ์ค ํ๋กฏ์ ์ผ๋ฐ ๊ธฐ์ฌ์์ ๋ณธ ์ ์ ๊ฑฐ์ ์์ ๊ฒ ๊ฐ๊ตฌ๋ง. ์ ์ด์ ํด์ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์์์ผ์ง๋ง ์๊ฐ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ธ์งํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ผ๋ฐ ๊ธฐ์ฌ์์๋ ๋ง์ด ์ฌ์ฉํ์ง ์๋ ๊ทธ๋ํ์ผ์ธ. ํ๋์ ์๊ฐ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์๊ธฐ ์ด๋ ค์ด ํธ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ผ๋ค. ํ์ง๋ง ๋ฐ์ดํฐ ๋ถ์์ ํ๋ ๋ฒ์ด ์๋ค๋ฉด ๊ฐ์ฅ ๊ธฐ์ด์ ์ผ๋ก ์ฐํฌ๋๋ฅผ ํํํ๋ ์ข์ ๊ทธ๋ํ๋ผ๋ ๊ฒ๋ ๊ธฐ์ตํด์ฃผ๊ฒ๋. ์ค๋ ์ด์ผ๊ธฐ๋ ์ฌ๊ธฐ๊น์ง~ ๋ค์ ์ฃผ๊น์ง ์๋ฝ~๐